مناطق روستایی اقلیم جنوب اصفهان - سمیرم

مناطق روستایی شهرستان سمیرم هدف دیگر در هم نت روستا است. محوریت فعالیت در این شهرستان استفاده بهینه از آب برای اهالی بومی است. این استفاده بهینه ضمن بهبود وضعیت اقتصاد و کسب و کار مردم سمیرم، به توسعه پایدار منطقه و حفظ محیط زیست نیز منجر می شود.

شهرستان سمیرم با مساحت ۵۲۲۴ کیلومتر مربع در جنوب استان اصفهان با ارتفاع متوسط ۲۴۰۰ متر از دریا، در مجاورت سه استان چهار محال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و فارس واقع شده‌ است. این شهرستان از شمال به شهرضا، از شرق به آباده و اقلید و از جنوب غربی و غرب با مرز طبیعی رشته کوه‌های دنا به استان کهگیلویه و بویر احمد، از غرب به بروجن و لردگان (چهار محال و بختیاری) محدود می‌شود. فاصله شهر سمیرم تا اصفهان ۱۵۰ کیلومتر است. شهرستان سمیرم ۴.۹ درصد مساحت و ۱.۷ درصد جمعیت استان اصفهان را شامل می‌شود. از نظر موقعیت قرارگیری در حاشیه جنوب شرقی رشته کوه¬های زاگرس قرار گرفته به طوری که رشته کوههای دنا به صورت حصاری در جنوب غرب آن کشیده شده ‌است. علاوه بر دنا که بلندترین ناهمواری استان اصفهان است، کوه های ونک در غرب و قره قاچ در شمال شهرستان نیز از ارتفاعات آن محسوب می¬شود.

شهرستان سمیرم به لحاظ بارندگی جزء مناطق نسبتاً مرطوب کشور محسوب می‌شود و با متوسط بارندگی ۴۰۰ میلیمتر وضعیت مطلوبی در استان دارد. منابع آبی شهرستان سمیرم اکثراً سطحی بوده و بیشتر آن از استان خارج شده و به کارون متصل می‌شود.

منابع آب‌های سطحی شهرستان سمیرم از دو حوضه آبریز فرعی رودخانه خرسان در مرکز و نیمه جنوبی و حوضه آبریز رودخانه ونک در نیمه شمالی شهرستان تشکیل شده‌است. این دو حوضه فرعی بخشی از سرشاخه‌های حوضه آبریز رودخانه کارون را تشکیل می‌دهند.

حوضه آبریز رودخانه خرسان: این حوضه توسط ارتفاعات واقع در منطقه به چندین زیر حوضه تقسیم می‌شود که سه حوضه از آن با مساحت ۳۸۶۵ کیلومتر مربع در محدوده شهرستان سمیرم می‌باشد و عبارت‌اند از حوضه آبریز رودخانه حنا، سمیرم (سیستان) و ماربر که پس از اتصال به هم در نزدیکی روستای رودآباد و خارج شدن از آخرین محدوده جنوب غربی شهرستان سمیرم یعنی روستای آب‌ملخ تحت عنوان رودخانه خرسان تغییر نام داده و پس از گذشتن از روستا و تنگ خرسان با رودخانه بشار کهگیلویه و بویر احمد یکی شده و بدین شکل یکی از سرشاخه‌های کارون را تشکیل می‌دهند. مجموع تخلیه سالانه آب این حوضه بیش از ۸۰۰ میلیون متر مکعب است.

حوضه آبریز رودخانه ونک: این حوضه با مساحت ۱۳۱۵ کیلومتر مربع با جهت شمالی_جنوبی شامل منابع آب‌های سطحی مناطق شمال شهرستان سمیرم واقع در دهستان‌های وردشت و ونک می‌باشد. این حوضه آبریز شامل رودخانه سولکان و شمس آبادِ ونک تحت نام رودخانه سولکان یا آب ونک از محدوده سمیرم خارج و به سمت رودخانه کارون حرکت می‌کند. دبی متوسط مجموع رودخانه‌های این حوضه بر روی هم ۶.۹۱ متر مکعب بر ثانیه و حجم تخلیه سالانه آن حدود ۳۶۳ میلیون متر مکعب می‌باشد.

۴ سد ساخته شده نیز بخشی از منابع آب مورد نیاز را تامین می‌کند. علاوه بر این موارد آب‌های زیرزمینی مورد استفاده در شهرستان سمیرم از چشمه‌ها، قنات‌ها و هزاران چاه‌ سطحی و نیمه عمیق و عمیق مجاز و غیر مجاز تأمین می‌گردد و مجموعاً حدود ۱۵۹ میلیون متر مکعب از تخلیه سالانه آن‌ها در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد.

بر اساس ناهمواری¬ها و اقلیم شهرستان سمیرم می‌توان مناطق روستایی آن را به دو بخش دامنه و دشت تقسیم کرد:

بخش اول عمدتاً شامل دامنه¬های کوه دنا و دامنه کوه ونک است. کشت غالب در این مناطق سیب است و کشت دیم گندم، جو و حبوبات نیز عملکرد خوبی دارد. میزان بارندگی در این مناطق زیاد و در برخی از مناطق روستایی تا ۶۰۰ میلیمتر است. محصول سیب نیز در این مناطق درجه ۱ محسوب می‌شود. منابع آب اصلی برای کشت‌های غیر دیم آب‌های سطحی شامل رودها و چشمه‌ها است و چاه¬های حفر شده در این مناطق محدود است. همچنین به دلیل ناهمواری‌های موجود امکان گسترش بی رویه کشاورزی در این مناطق وجود نداشته است و به همین جهت وضعیت منابع آبی در آن در وضعیت نامناسبی قرار نگرفته است.
روستای سیور به عنوان روستای نمونه در این منطقه مورد نظر است. به همت دهیار این روستا فعالیت¬هایی در جهت بهبود وضعیت کشاورزی و اقتصادی روستا با مشارکت اهالی در دست اقدام است. تیم‌های شرکت کننده در هم‌نت می توانند ایده های خود در راستای بهبود مصرف آب در این روستا را با مشارکت اهالی بومی دنبال کنند.

بخش دیگر روستاهای واقع شده در دشت‌های سمیرم است که بارندگی کمتری دارد و علاوه بر محصولات گفته شده، کشت‌هایی چون سیب زمینی، چغندر قند و پیاز نیز در آن‌ها رواج دارد. متاسفانه به دلیل گسترش بی رویه کشاورزی در این مناطق منابع آب زیرزمینی و سطحی موجود با مشکلات جدی مواجه شده است. به طوری که در شهر حنا که با احداث سد حنا بخش زیادی از زمین‌ها به زیرکشت چغندر قند و سیب رفته بوده است، اکنون منابع آب موجود برای این میزان کشت کافی نیست و علاوه بر تغییر کشت چغندر قند، بسیاری از باغات سیب خشک شده است و بخش زیاد دیگری نیز در حد زنده ماندن آبیاری می‌شود و میوه¬های با کیفیتی از آن تولید نمی‌شود.
همچنین به طور کلی تجربه کشت درختان سیب در این منطقه نشان داده است که این درخت با مناطق دشت همخوانی زیادی ندارد و علاوه بر سرمازدگی که مرتب برای این درختان اتفاق می‌افتد، کیفیت و ماندگاری محصول نیز پایین است. در این بخش از شهرستان، حنا به عنوان منطقه هدف مورد بررسی تیم‌های هم‌نت قرار خواهد گرفت.

آن‌چه موجب انتخاب شهرستان سمیرم به عنوان هدف هم‌نت روستا در زمینه آب شده است، امکان مواجه شدن با مسأله و ارائه راهکارهایی برای حل بسیاری از مشکلات موجود است. اگر چه مساله حوضه آبریز زاینده رود اصلی ترین مساله مدیریت منابع آب استان محسوب می‌شود ولی به دلیل آنکه ذی نفعان مختلف کشاورزی، صنعتی، شرب، محیط زیست و ... در درون و خارج از استان و در بالادست و پایین دست رودخانه در این مساله درگیر هستند و تعارضات جدی بین این ذی نفعان وجود دارد امکان دستیابی به اثرات پایدار توسط تیم‌های هم‌نت بدون اتخاذ سیاست‌های مناسب دولت و حکمرانی صحیح وجود نخواهد داشت.

فرصت های سرمایه گذاری و کارآفرینی شهرستان سمیرم

تسهیلگران محلی: