دکتر احمد عابدی

طرح سنجاب: (سنجش استعدادهای برتر)
رشد استعداد یا استعدادیابی کودکان و نوجوانان (شناسايي، پرورش و هدايت) يکي از مهم‌ترين مسائل مورد تأکيد اسناد بالادستي استانی و کشوری است. در این راستا، بخش‏هاي متعددي از ”نقشه‌ي جامع علمي‏کشور“ به لزوم شناسايي و هدايت مناسب رشد استعداد کودکان و نوجوانان اشاره دارد (به عنوان نمونه، ارزش سوم در ذيل ”مباني و ارزش‌هاي بنيادين نقشه‌ي جامع علمي‏کشور“، بندهاي «3-5» و «3-6» در ذيل ”اهداف بخشي نظام علم، فناوري و نوآوري کشور“، اقدام ملي چهل و دوم در ذيل ”راهبرد کلان هشتم“ و اقدام ملي چهاردهم در ذيل ”راهبرد کلان دهم“).
در حوزه بین المللی نیز، توجه به رشد استعداد کودکان و نوجوانان، یک حرکت جهانی است (وایت، گراهام و بلاس ، 2018) بگونه ای که کشورهای پیشرفته دنیا به منظور شناسایی، پرورش و هدایت استعدادهای کودکان و نوجوانان، به توسعه مدل های بومی و علمی و مبتنی بر شواهد توجه کرده اند.(نینکوف و ورک، 2020). شورای جهانی کودکان با استعداد در سال 2020 گزارشی از اقدامات 24 کشور در زمینه شناسایی و پرورش استعدادهای کودکان ارائه نمود. براساس این گزارش در بین کشورهای اروپایی، آلمان بیشترین اقدامات و قوانین را برای شناسایی و حمایت کودکان با استعداد اجرا کرده است و این قوانین در هر ایالت نیز بصورت بومی و خاص اجرا می‌شود. پس از آلمان، هلند بیشتر از سایر کشورهای اروپایی در فرایند شناسایی و پرورش افراد با استعداد برنامه ریزی کرده است. در بین کشورهای منطقه خاورمیانه و خلیج فارس نیز در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی در کشورهای بحرین، لبنان، کویت و عربستان صورت گرفته است.
در راستای ضرورت های بومی و بین المللی ذکر شده؛ در مجمع های نخبگانی شهرداری اصفهان براساس ارزیابی و آسیب شناسی وضعیت موجود استعدادیابی در شهر اصفهان ؛ گره ها و ناکارآمدی های زیر شناسایی شده بود :
1- شناسایی و هدایت استعدادهای کودکان و نوجوانان فاقد متولی خاص در سطح مدیریت شهری می باشد.
2- شهرداری اصفهان در فرایند شناسایی استعداد، عملکرد و اقدام خاصی انجام نداده است.
3- پایگاه های سنجش استعداد کودکان و نوجوانان بصورت خصوصی اداره می شود.
4- نظارت بر نحوه و روند ارائه خدمات در پایگاه های استعدادیابی صورت نمی گیرد.
5- تیم اجرایی پایگاه های استعدادیابی، لزوما افراد متخصص نیستند.
6- پایگاه های استعدادیابی برای فرایند شناسایی و هدایت استعداد کودکان و نوجوانان شهر اصفهان، هزینه های نامتعارف و بدون ضابطه از متقاضیان دریافت می نمایند.
7- پایگاه های استعدادیابی فاقد مدل مفهومی و اجرایی علمی برای شناسایی و هدایت استعداد می باشند.
8- امکان بازخورد گیری از فرایند شناسایی و هدایت استعدادها میسر نیست.
9- پراکنش جغرافیایی مراکز استعدادیابی نامناسب است.
10- تعداد مراکز استعدادیابی بسیار کم و به تناسب جمعیت هدف نمی باشد.
11- اطلاعات و مشخصات مراکز و پایگاه های استعدادیابی در دسترس عموم نیست.
با توجه به مطالب مذکور، و نبود مکان یا بستر مناسب و علمی برای پروش و رشد استعداد کودکان و نوجوانان ضرورت داشت تا مدل بومی برای استعداد یابی کودکان و نوجوانان طراحی شود. علاوه براین لازم است که فرآیند و مراحل شناسایی و پرورش استعدادهای کودکان نیز منحصر به فرد و بومی و با توجه به ویژگی‌های کودکان و نوجوان هر منطقه(شهری – روستایی) طراحی و اجرا شود .. اين پژوهش به منظور تکميل فقدان مطالعات تجربي در زمينه شناسايي استعداد به ويژه کمبود مطالعات، مدل‌‌‌ها و فرايندهاي رشد استعداد متمرکز بر فعالیت‌های خارج از مدرسه و بسترسازی اجتماعی در قالب فعالیت‌های سازمان فرهنگی، اجتماعی، ورزشی شهرداری اصفهان طراحي شده است. به عبارت دیگر این پروژه در راستای نیاز شهروندان برای رشد استعداد فرزندانشان در بستر امن و علمی و مبتنی برشواهد تحقیقاتی طراحی و اجرا گردید.
به عبارت دیگر مساله اساسی این کلان پروژه بومی و مبتنی بر زیست بوم شهر اصفهان، عبارت از بررسی مدل های علمی استعدادیابی، بررسی فرآیند استعدادیابی در سایر کشورها، تدوین ابزار های علمی استعدادیابی ، تهیه متون آموزشی برای والدین و طراحی بازی ها و فعالیت های شکوفاسازی استعدادها برای کودکان و نوجوانان و نهایتا طراحی سامانه استعدادیابی برای کودکان و نوجوانان اصفهان و ایران است . در این پروژه ،طراحي و اجراي مدل شناسايي و پرورش استعدادهاي كودكان و نوجوانان شهر اصفهان برای سه گروه سنی کودکان 7-4 سال، کودکان 11-8 سال و کودکان 15-12 سال تدوین ، اعتباریابی ، و منجر به اجرا در بستر یک سامانه برای شهروندان ایرانی شد.