رایان زیست فناوری هرمس

سیب‌زمینی جزو چهار محصول اصلی جهان و با تولید بیش از 5 میلیون تن یکی از مهم ترین و اقتصادی ترین گیاهان زراعی کشور است. تکثیر رویشی این گیاه از طریق غده موجب استعداد بالای این زراعت برای ابتلا به بیماری‌های ویروسی و انتقال آن به سال زراعی بعدی و بروز خسارت گردیده است. بیش از 40 بیماری ویروسی تولید سیب‌زمینی را تهدید می‌نماید که در ایران شش ویروس PVY، PLRV، PVA، PVM، PVS و PVX به عنوان ویروس‌های مهم معرفی و مورد توجه می‌باشند. در بین عوامل ویروسی فوق، ویروس Y، PLRV و X سیب‌زمینی از میزان فراوانی و خسارت بالاتری برخودار می‌باشند. از جمله مهم ترین روش‌های مدیریت این بیماری‌ها رعایت اصل پیشگیری و استفاده از غده‌های بذری سالم بوده و بدون رعایت این نکته، عملا سایر روشهای مدیریت کارایی اندکی خواهند داشت. پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی کشور از سال 1385 تامین گیاهچه عاری از ویروس را برای تولید کنندگان غده بذری در سطح کشور بر عهده داشته و سالانه بیش از 6000 عدد گیاهچه سالم سازی شده از ارقام مختلف را در اختیار این تولید کنندگان قرار می‌دهد. در این راستا در هر دوره تولید گیاهچه نیاز به بررسی‌های دقیق نمونه‌های تولیدی از طریق روش‌های مولکولی به ویژه RT-PCR و آزمون سرولوژيكي الايزا (ELISA) می‌باشد. همچنین بیش از 12 میلیون عدد از هسته اولیه بذر تولید شده یا همان مینی تیوبر و در ادامه فرآیند، حدود 500 هزار تن از کلاس‌های بعدی بذر سیب‌زمینی در کشور باید برای وجود عوامل خسارتزا خصوصا ویروسی مورد بررسی قرار گیرند. این روش‌ها علاوه بر هزینه بالای مواد و تجهیزات، مستلزم وجود آزمایشگاه‌ها و افراد متخصص برای انجام آزمایشات مربوطه می‌باشند. لذا یافتن راهکاری ارزان، دقیق و سریع در تشخیص آلودگی‌های ویروسی از ضروریات بخش کشاورزی می‌باشد. جدیدترین کاربرد فناوری کریسپر که بعد از PCR انقلاب گسترده‌ای را در علوم زیستی موجب گردیده، عبارتست از شناسایی دقیق و سریع ویروس‌ها. در پروژه حاضر از فناوری کریسپر به منظور شناسایی ویروس X به عنوان یکی از مهمترین بیماری‌های ویروسی در مزارع سیب‌زمینی کشور استفاده خواهد شد. در این رابطه، روش‌های RT-PCR، LAMP و CRISPR/Cas12 همراه با RT-RPA از نظر کارآیی، سهولت انجام تست، سرعت و هزینه مورد بررسی و مقایسه قرار خواهند گرفت. نکته حائز اهمیت دیگر اینکه با استقرار و بومی سازی دانش فنی تولید این پلتفرم، امکان توسعه و بکارگیری آن برای سایر بیماری‌ها به سادگی فراهم خواهد بود.